Algemene Interne geneeskunde

Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van azathioprine. In deze folder krijgt u informatie over de werking en het gebruik van dit medicijn. Ook leest u wat u moet doen als u bijwerkingen krijgt. Maar deze folder is géén vervanging van de bijsluiter. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u die stellen aan uw behandelend arts.

Waarom krijgt u azathioprine?

Bij een aantal interstitiële longziekten (longfibrose), zoals niet-specifieke interstitiële pneumonie (NSIP), extrinsieke allergische alveolitis (duivenmelkerslong) en ook bij interstitiële longafwijkingen bij auto-immuunziekten, is er sprake van een activatie van het immuunsysteem. Dit leidt tot beschadiging van het longweefsel. De behandeling met azathioprine remt het immuunsysteem. Dit leidt tot een vermindering van de opeenhoping van ontstekingscellen. Hierdoor verminderen de longafwijkingen en daardoor de klachten of voorkomen we dat de klachten erger worden. Helaas geneest de ziekte niet door de behandeling met medicijnen. Azathioprine wordt meestal gegeven in combinatie met prednison, omdat deze middelen elkaars effect ondersteunen.

Hoe werkt azathioprine?

Hoe azathioprine precies werkt bij interstitiële longziekten is onbekend. Bekend is dat het ontstekingsremmend werkt, door het afremmen van ontstekingscellen (B- en T-lymfocyten). Door opeenhoping van de ontstekingscellen en daardoor vorming van bindweefsel tegen te gaan, proberen wij de klachten van de ziekte, zoals bijvoorbeeld kortademigheid, te verminderen. Azathioprine werkt een stuk trager dan bijvoorbeeld prednison. Het kan meer dan 6 weken duren voordat het medicijn begint te werken. En soms kan het effect pas worden gezien na 3 tot 6 maanden. Omdat de manier en de ernst waarop de ziekte zich uit enorm verschilt van persoon tot persoon, verschilt ook per persoon het effect van azathioprine en de reactie van het lichaam op het medicijn. Ook is het helaas zo dat niet iedereen voldoende effect merkt.

Wat is de dosis en hoe neemt u azathioprine in?

Azathioprine wordt toegediend in tabletvorm. Afhankelijk van of u wel of niet bijwerkingen bemerkt en het lichaam het medicijn verdraagt, zal de dosering voorzichtig worden opgebouwd. De tabletten zijn er in twee verschillende sterktes, 25 en 50 milligram. De precieze dosering spreekt u af met uw behandelend arts. U neemt de tabletten dagelijks in rond de maaltijd. U mag de tabletten verspreiden over de dag, maar u kunt de tabletten ook in één keer innemen. U kunt de tabletten doorslikken met voedsel of water, maar niet met grapefruit(sap). Het is belangrijk dat u de tabletten niet breekt of kauwt, maar heel doorslikt.

Wat zijn de bijwerkingen?

In de bijsluiter van de apotheek staan alle bijwerkingen van azathioprine die ooit zijn voorgekomen.

De meest voorkomende bijwerkingen zijn:

• Maag- en darmklachten zoals een vol gevoel, misselijkheid en braken of diarree
• Stoornissen in de aanmaak van de bloedcellen
• Ontstekingen en zweren in de slijmvliezen van mond en keel

Bijwerkingen die soms voorkomen:

• Alvleesklierontsteking
• Huiduitslag

Bijwerkingen die zeldzaam voorkomen:

• Huidkanker

Wanneer moet u contact opnemen met uw behandelend arts?

Bij (verdenking op) ernstige bijwerkingen moet u stoppen met de azathioprine. Neem daarom contact op met uw behandelend arts bij:

• erge keelpijn in combinatie met koorts;
• herhaaldelijk een bloedneus;
• snel blauwe plekken krijgen;
• uitgebreide huiduitslag;
• hevige buikpijn.

In het algemeen verdwijnen de bijwerkingen na het verlagen van de dosis of staken van azathioprine. Na herstel van de bijwerking kan azathioprine meestal worden hervat.

Welke controles zijn nodig bij het gebruik van azathioprine?

Soms wordt de werking van de lever en de aanmaak van het bloed verstoord. Om dit in een vroeg stadium te ontdekken wordt de dosis azathioprine stapsgewijs opgebouwd en zal uw behandelend arts regelmatig uw bloed laten onderzoeken. De eerste controle zal in de regel plaatsvinden 2 weken na het starten met de begindosis azathioprine. En verder, bij stabiele bevindingen, iedere twee weken na iedere verhoging van de dosis. Daarna zal uw behandelend arts deze controles langzaamaan verminderen tot eenmaal per 3-4 maanden.

Wanneer mag u azathioprine niet gebruiken?

• Bij een zeer sterk verminderde werking van nieren en/of lever.
• Bij verminderde aanmaak van bloedcellen.
• Vrouwen: wanneer u borstvoeding geeft.

Mag u azathioprine gebruiken met andere medicijnen?

U kunt azathioprine samen met bijna alle medicijnen gebruiken. Vertel uw huisarts en behandelend specialist(en) altijd welke medicijnen u gebruikt en waarvoor u ze gebruikt. Wanneer u ook allopurinol gebruikt (medicijn bij jicht), moet de dosering van azathioprine verlaagd worden.

Wat is het effect op vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding?

Voor mannen:

Voor zover nu bekend is, heeft azathioprine geen invloed op de vruchtbaarheid. Mannen met een kinderwens kunnen azathioprine gebruiken.

Voor vrouwen:

Voor zover nu bekend is, heeft azathioprine geen invloed op de vruchtbaarheid. Het is erg belangrijk om uw behandelend arts te informeren als u een zwangerschap overweegt of als u zwanger bent. Azathioprine wordt door de placenta doorgelaten. Als u azathioprine gebruikt tot een maximale dosering van 2mg/kg (bijvoorbeeld 200 mg azathioprine bij een persoon van 100 kilogram) dan lijkt dit veilig. U mag azathioprine niet gebruiken als u borstvoeding geeft.

Wat moet u nog meer weten?

• Wees voorzichtig met alcohol. In combinatie met het gebruik van azathioprine is de kans groter dat u stoornissen in de werking van de lever krijgt. Gebruik daarom niet meer dan één alcoholische consumptie per dag.
• Tijdens het gebruik van azathioprine wordt vaccinatie met levende, verzwakte virussen en bacteriën afgeraden. Hieronder vallen bijvoorbeeld vaccinaties tegen bof, mazelen en rode hond (BMR), gele koorts, orale poliovaccin, orale tyfusvaccin en BCG. Een griepprik mag wel. Vertel de arts of verpleegkundige die u vaccinaties voorschrijft dat u azathioprine gebruikt.
• Het gebruik van azathioprine geeft een kleine toename van het risico op huidkanker. Vermijd daarom zonlicht en UV-straling zoveel mogelijk. Dit kan door het dragen van beschermende kleding of het gebruik van zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor (factor 30 of hoger). Ga niet onder de zonnebank. Kijk zelf jaarlijks uw huid na. Als u een afwijking aan de huid opmerkt is het verstandig om uw huisarts te bezoeken.

Heeft u een nieuw recept nodig?

Azathioprine mag alleen voorgeschreven worden door een arts met ervaring met dit middel. U kunt een recept vragen aan uw behandelend arts tijdens het poliklinische bezoek. Heeft u eerder een nieuw recept nodig? Dan kunt u in dat geval bellen naar de polikliniek Longziekten en een telefonisch consult aanvragen met uw behandelend arts. Wij zullen dan een nieuw recept faxen naar uw apotheek. We verzoeken u dit te doen minimaal 2 weken voordat u uw nieuwe recept nodig heeft. We kunnen anders niet garanderen dat u uw recept op tijd ontvangt.

Heeft u nog vragen?

Als u nog vragen heeft of wanneer u twijfelt, neem dan contact op met de polikliniek Longziekten via de u bekende contactmogelijkheden en contactgegevens.